Mayaların pek çok takvimleri vardı. Bunlardan bazıları tarımsal, bazıları ilahi amaçlar için, bazıları günlük hayatı düzenlemek, bazıları vergi dönemlerini tespit etmek için kullanılırdı. Onlar tarihin neresinde durduklarını anlamak için bu takvimlerden önemli bir tanesi olan Uzun Sayım takvimine bakarlardı. Bizlerin Maya takvimi olarak duyageldiği şey, arkeologların, antropologların ve arkeoastronomların Uzun Sayım dedikleri şeydir. Bu uzun dönem takviminin 13 Baktun’luk devrelerinden her birinin bitimi, dünya için radikal değişimler ve büyük yenilikler içerirdi. İçinde bulunduğumuz devre Mayalara göre beşinci ve son devredir ve 13.0.0.0.0 tarihinde son bulacaktır. Bizim takvimimize göre sözü edilen bu tarih 21 Aralık 2012’ye denk gelmektedir.

Uzun Sayım’ın 5125 gün süren dönemi Mayalar tarafından onüçe, yirmiye ve 260’a bölünmüştür. Onüçe bölümlenen kısım 394 yıl sürer ve bu kısımlara baktun adı verilir. 260’a bölümlenen kısım ise 19.7 yıl sürer ve bunlara da katun denir. Yirmiye bölümlenen gruplar ise onüç katundan ya da 256 yıldan oluşur ve buna da kimi zaman Kısa Döngü adı verilir.

Katun, hem ritüelde hem de siyasette büyük ölçüde önem taşır ve tarih içinde büyük değişimlere neden olduğu düşünülür. 7200 gün süren ve Mayalar tarafından halen de kullanılmakta olan bu döngü yirmi yıldan biraz daha azdır. (19.7 yıl)

Kısa Döngü’yü oluşturan onüç katunluk 256 yıllık bu döngü Mayaların kehanet için kullandıkları bir araçtır; onüç katunun her birinin kendine özgü “kader”leri vardır. Mayalar her yeni katun ile birlikte dünyaya 256 yıl hakim olacak belirli bir kaderin getirildiğine inanırlar. Bu bilgiyi Chilam Balam’ın kitapları gibi birtakım geride kalan kayıtlardan öğreniyoruz.

Onüç katunun herbiri birden onüçe kadar bir sayıyla ve Ahau ismiyle anılır. Bunun nedeni, her katunun son tarihinin 260 günlük takvimin son gününe yani Ahau’ya denk gelmesidir.

Katunlar birbirlerini sayısal bir sırada takip etmez. Döngüdeki her katunu kendi sayısınından iki sayı daha küçük bir katun takip eder. Örneğin katun 10-Ahau’dan sonra katun 8-Ahau gelir.

İçinde bulunduğumuz katun 4-Ahau’dur. Maya yazıtlarına göre bu katun 6 Nisan 1993’te başladı ve 21 Aralık 2012’de sona erecek. Mayalara göre bu katun büyük liderlerin ortaya çıkacağı, kıtlıkların yaşanacağı ve aynı zamanda “eski bilgileri hatırlayıp bir kenara not etme” zamanı olacaktı. Gerçekten de geçtiğimiz 20 yılda önemli liderler gördük. Dünyanın bazı yerlerinde kıtlık olarak tanımlanabilecek olaylar yaşadık. İnternetin gelişi de bu katunun “ bilgiyi hatırlamak ve yazmak” ilkesine uyar.

Uzun Sayım döngüsü 21 Aralık 2012’de sona erecek. Bu yeni dönemi başlatan katun Mayalar tarafından 2-Ahau olarak adlandırılmış. Mayalar katun 2-Ahau’yu yarı iyi yarı kötü, bir amaç uğruna bir araya gelme ve “Tanrı’nın sözünün sonu” olarak ifade etmişlerdir (bu sembolik bir ifadedir). 256’şar yıllık periyotlarla geri giderek önceki katun 2 Ahau dönemlerinde nelerin yaşanmış olduğuna bakarsak, büyük dini ve ideolojik krizler yaşandığını görürüz. Örneğin iki döngü evvel 1500 ve 1520 yılları arasında Aztekler işgal altına alınmış ve Hıristiyan olmaya zorlanmışlar, 1517’de Martin Luther Protestan Reformunu başlatmış ve 256 yıl sonra 1756-1776 yılları arasında özgürlük, ülkelerin ve bireylerin hakları önemli trendler haline gelmiş ve bu hareket Amerikan kolonilerinin İngiltere’ye karşı bağımsızlıklarını ilan etmelerine yol açmış. Önümüzdeki yirmi yıllık döngüde benzer durumlar yaşanabilir. Dünyevi ve dini inançlar temalarında önemli değişim ve dönüşümler görülebilir. Eğer Mayalar haklıysa, 2012’de her alanda (politik, ekonomik, sosyal, kültürel, inançsal) büyük değişimler yaşanacak ve 2032 yılında başlayacak bir sonrası katun olan 13-Ahau ile bu değişimler olgunlaşacak.

Daha uzun döngüler

Mayaların 21 Aralık 2012 tarihinde sona eren Uzun Sayım takvimi 13 baktunluk süreyi ifade eden 5200 yıllıktır. Uzun sayım 5 döngüden oluşur: kinler (gün), winaller (20 günden oluşan aylar, tunlar (360 gün), katunlar (20 tun) ve baktun (20 katun). Uzun sayımdaki yıl yalnızca 360 gün sürer. Haab’a göre her yıl 5 gün daha erken başlar ve bu döngüyü tamamen ayrı ve eşsiz bir döngü yapan budur.

Uzun sayımın en büyük döngüsü 400 tun olan baktundur. Çoğu kişi Mayaların “yaratılış hikayesinde” (Popol Vuh),  4. yaratım dedikleri şimdiki evrenin yaratılışından itibaren 13 baktun geçtiğinde Uzun Sayım’ın tüm döngüsünün tamamlandığını düşünür. Bu nedenle 21 Aralık 2012 tarihini “günlerin sonu” olarak görürler. Uzun Sayım ile ilgili başka bir yaygın inanış da aslında baktunun 13’te sıfırlanmadığı, 20’den oluşan başka bir döngü olduğudur (Piktun). Maya araştırmacısı Eric Thompson’a göre 13 değil 20 baktun vardır ve bunu şöyle açıklar:

"Bence baktunlar 13’erlik deği, 20’şerlik gruplarla gruplanmıştır, Dresden’de ve Palenque ve Copan’daki kanıtlar bunu destekler ve göz ardı edilemeyecek kadar güçlüdür. Uzun Sayımın ilk keşfedildiği dönemlerde en uzun dönem baktundu ve baktunlar 13’erlik bir seri olarak tekrarlıyordu, ama zaman yelpazesini genişletmek gereği ortaya çıkınca, daha uzun bir zamanı içeren piktun ve daha büyük dönemler ortaya çıktı. Zamanın bu şekilde genişletilmesiyle baktunları da 20’li sayımlara uyarlamak gerekti. 20 baktun 1 piktun sayıldı, ama 4 Ahau ve 8 Cumku döngünün 13 baktun civarında biteceğine göre o kadar güçlü bir şekilde yerleşmişti ki, bu şekilde devam edildi, ama hesaplamalar döngünün 20 baktunda biteceğine göre yapıldı."

Thompson'dan alınan paragraf uzun sayımla ilgili pek tartışılmayan bir gerçeği ortaya koyuyor – Mayalar baktundan daha uzun döngüleri kaydetmişlerdi. Aşağıda baktundan daha uzun olan birkaç uzun sayım döngüsü verilmiştir: 

 

Bu uzun döngüler Dresden Codex’te ve Palenque, Copan, Quirigua, Tikal, Yaxchilan ve Coba oyma ve resim yazıtlarında birçok kez geçmektedir. 20 Baktundan oluşan 1 Piktun’luk döngünün tamamlanması bizim Gregoryen takvimimize göre 13 Ekim 4772 tarihine denk gelmektedir. Yukarıdaki tabloda gördüğümüz üzere bundan daha uzun döngüler de mevcuttur. Bu bize döngüler içinde döngüler olduğunu ve zamanın sonsuz ve döngüsel olduğunu göstermektedir. Bu demektir ki döngülerin son tarihlerini ille de kıyamet günü olarak algılamamız gerekmiyor! Bu şartlarda ne 13 Baktunluk döngünün sonunu işaret eden 21 Aralık 2012 tarihi ne de 20 Baktunluk döngünün sonunu işaret eden 13 Ekim 4772 tarihi dünyanın sonunu işaret etmemektedir.

 

DEVAM EDECEK…